Witaj Inwestorze!
W poprzednim artykule [B033] Murowane ściany nośne parteru szeroko omówiłem temat doboru materiału i wykonania ścian nośnych w domu jednorodzinnym. Ale ściany to przecież nie tylko mur. Każdy dom musi posiadać przecież drzwi, okna, a czasem bramę garażową lub duże przejście w ścianie nośnej wewnątrz budynku (np. do otwartej kuchni). Wszystkie te elementy mają jeden wspólny mianownik: nad otworem znajduje się nadproże. I właśnie temu poświęcony jest dzisiejszy artykuł.
Wielkość otworu a wielkość stolarki
W swoim projekcie domu, na rzucie parteru lub piętra znajdziesz wymiary okien i drzwi. Podaje się je w formie litery, np. O – okno, W – witryna, D – drzwi oraz wymiarów: szerokość x wysokość np. 100x210cm. To bardzo proste oznaczenie kryje w sobie jednak kilka haczyków. W rzeczywistości nie jest to wymiar stolarki, tylko wymiar otworu. Oznacza to, że stolarka musi być odpowiednio mniejsza, żeby się zmieściła. W przypadku drzwi przyjmuje się standardowo, że do otworu o szerokości 100cm pasują drzwi o wymiarze 90cm (czyli takie, które po otwarciu będą miały 90cm w świetle otworu). Podobnie sprawa wygląda z oknami. Przykładowo: okno oznaczone na rysunku jako O-100×100 będzie w rzeczywistości miało wymiar zewnętrzny ramy około 97x97cm bo konieczne jest pozostawienie luzu montażowego. Rama okienna może mieć szerokość nawet 12cm, co daje wymiary szyby 73x73cm. Ostatecznie powierzchnia szyby jest o 47% mniejsza względem otworu 100x100cm!
Zmiana wielkości stolarki
Oczywiście architekci projektujący domy doskonale zdają sobie z tego sprawę i dobierają drzwi i okna odpowiednio większe. Z drugiej strony może się zdarzyć sytuacja w której Ty, jako Inwestor zdecydujesz, że chcesz zwiększyć szerokość lub wysokość okna. Taka zmiana wymaga oczywiście konsultacji z kierownikiem budowy, a na etapie murowania ścian jest ważna z jednego, bardzo istotnego powodu: długości nadproża. Każde nadproże nad każdym otworem dobierane jest tak, aby uzyskać odpowiednią nośność i długość oparcia na murze. Kiedy chcesz poszerzyć otwór musisz pamiętać, żeby zastosować również dłuższe nadproże. Dlatego murowanie ścian to ostatni moment żeby wprowadzić jakiekolwiek zmiany w stolarce. Potem wymiana nadproża na dłuższe będzie trudniejsza i bardziej kosztowna.
Wysokość otworów okiennych lub drzwiowych określona jest w odniesieniu do pozostałych elementów budynku. Zwykle w projekcie, obok wymiaru okna, podana jest wysokość na jakiej ma ono się znajdować (oznaczenie jako Hp, czyli wysokość parapetu). Zauważ, że każda zmiana poziomu posadzki, zmiana wysokości pomieszczenia, zastosowanie ciepłego montażu, zmiana wysokości położenia nadproża i parapetu – wpływają na wysokość otworu okiennego, a tym samym okna. Kiedy zdecydujesz się na zmianę wysokości okna lub drzwi musisz mieć to wszystko na uwadze.
Uwaga:
Podczas budowy ścian szczególnie należy zwrócić uwagę na wysokość nadproży w ścianach wewnętrznych. Standardowo przyjmuje się wysokość otworu potrzebnego do zamontowania drzwi wynoszącą 208cm licząc od poziomu wykończonej podłogi. Na etapie murowania ścian, podłogi jeszcze nie ma, więc trzeba przyjąć wartość z projektu. Niestety niedokładności wykonania wylewki poziomu zero, niedokładności wykonania późniejszych warstw posadzki mogą spowodować, że wymagany wymiar będzie zbyt mały. Aby tego uniknąć warto sprawdzić poziom wszystkich nadproży niwelatorem (poproś o to wykonawcę) i ustawić je tak, aby uzyskać wysokość otworu 208-210m + grubość warstw wykończeniowych nawet w najbardziej nierównym miejscu.
Jaką funkcję pełnią nadproża i podciągi?
Zadaniem ściany nośnej jest przenoszenie obciążenia z wyższej kondygnacji (tak samo ze stropu, z dachu itp.) na fundament. Jeżeli wytniemy w ścianie otwór, to dalej musi ona spełniać swoją funkcję. Obciążenie będzie wtedy przenoszone przez nadproże lub podciąg, na ścianę przy krawędzi otworu i dalej na fundament. Inaczej można to opisać następująco: nadproże lub podciąg oraz ściana tuż obok otworu muszą przejąć funkcję “brakującego” fragmentu ściany. Dlaczego to takie istotne? Ponieważ na właściwy dobór i wykonanie nadproża (lub podciągu) składa się kilka rzeczy:
- Nadproże (podciąg) przenosi obciążenie od tego co znajduje się powyżej. Czasami będzie to strop, czasami dach, czasami ściana, a czasami tylko ciężar własny i ciężar elewacji. Za przyjęcie właściwego obciążenia i dobór nośności nadproża odpowiedzialny jest projektant. Dlatego zmiana, np rodzaju zastosowanego rozwiązania musi być uzgodniona z kierownikiem budowy lub projektantem.
- Szerokość otworu, również wpływa na nośność nadproża (podciągu). Logicznym jest przecież, że szersze nadproże musi przenieść więcej obciążenia. Czyli każda zmiana szerokości oznacza również konsultację z kierownikiem budowy i projektantem.
- Całe obciążenie jakie przypada na nadproże (podciąg) przekazywane jest na mur po obu stronach otworu. Oznacza to, że niewielki fragment muru musi przenieść stosunkowo duże obciążenie na małej powierzchni. Żeby wszystko działało jak należy i żeby mur nie pękał, konieczne jest dobranie odpowiedniej długości oparcia nadproża zależnie od obciążenia i materiału z jakiego wykonany jest mur.
Różnica pomiędzy nadprożem i podciągiem
W tym artykule posługuję się jednocześnie pojęciem nadproża i podciągu. W rzeczywistości oba te elementy konstrukcyjne działają dokładnie tak samo, czyli przenoszą obciążenia nad otworem na mur. Różnica jest właściwie czysto umowna: nadprożem nazywa się element nad drzwiami lub oknami, natomiast podciągiem nazywa się element, który podpiera strop, ścianę lub dach nad większym otworem, bez stolarki. Zasady projektowania i wykonania podciągu lub nadproża są dokładnie takie same. Zamiennie używam też słowa “belka” dla obydwu rozwiązań.
Podstawowe typy nadproży
1. Nadproża typu L19
Są to prefabrykowane belki w kształcie litery “L” o wysokości 19cm (stąd nazwa) i szerokości podstawy 9cm. Występują w trzech odmianach:
- N – do ścian nośnych obciążonych stropami,
- S – do ścian nośnych nie obciążonych stropami,
- D – do ścian działowych.
Uwaga:
Każda z w/w odmian ma dokładnie ten sam kształt i wygląd zewnętrzny. Jedyną różnicą jest zastosowana klasa betonu i ilość stali zbrojeniowej. Dlatego stanowczo odradzam stosowanie różnych typów nadproży na jednej budowie. Zbyt łatwo pomylić różne typy i zastosować “słabsze D” w miejscu gdzie powinno być “mocniejsze N”.
Nadproża L19 występują w różnych długościach nominalnych: od 120cm do 300cm z modułem co 30cm. Dzięki szerokości wynoszącej 9cm można zestawiać ze sobą kilka belek tak, aby dopasować się do dowolnej grubości ściany. Np. Dwa nadproża L19 zestawione ze sobą dają szerokość 18cm, czyli dokładnie tyle, ile potrzeba dla ścian z silikatu. Dwie belki L19 można również rozsunąć do wymiaru 24-25cm i w ten sposób dopasować się do ścian z betonu komórkowego lub pustaków ceramicznych. Możliwe jest również zastosowanie większej ilości belek dla uzyskania większej nośności i przykrycia ściany o większej grubości. Pustą szczelinę pomiędzy belkami w kształcie litery “L” wypełnia się później betonem lub ewentualnie betonem ze zbrojeniem.
Nadproża typu L19 są powszechnie stosowane ze względu na niską cenę, dostępność i łatwość montażu w sposób ręczny. Tuż po zamontowaniu można zalać je betonem i kontynuować dalsze prace, bez konieczności odczekania na związanie betonu.
Ilość, długość i typ belek L19 określa projektant budynku i zawsze opisuje na rysunkach konstrukcyjnych. Pamiętaj o tym, że w przypadku zmiany szerokości otworu konieczne będzie też dobranie odpowiednio dłuższego nadproża.
2. Nadproża i podciągi żelbetowe
Czyli zbrojone, betonowe elementy wykonywane na budowie. Mogą służyć jako nadproże, podciąg, belka, wieniec lub łączyć kilka funkcji jednocześnie. Mogą mieć dowolną długość, wysokość, szerokość i kształt. Dzięki tej uniwersalności stosuje się je wszędzie tam, gdzie nadproża prefabrykowane się nie sprawdzą. W budownictwie jednorodzinnym spotykane są najczęściej jako nadproża i podciągi nad otworami o dużej rozpiętości, np. otwór nad bramą garażową.
Typowe wymiary nadproża żelbetowego to szerokość równa szerokości ściany i wysokość min. 24cm. Minimalne stosowane zbrojenie składa się z 4 prętów głównych fi12 oraz strzemion. Dokładne wymiary, długość oparcia, ilość zbrojenia i rodzaj betonu każdorazowo muszą być dokładnie określone w projekcie.
Niestety nadproża żelbetowe wylewane na budowie mają też jedną istotną wadę. Do ich wykonania niezbędne jest wcześniejsze przygotowanie szalunków i zbrojenia. Po zabetonowaniu trzeba odczekać kilka dni zanim będzie można przystąpić do dalszych prac. W konsekwencji każdy element żelbetowy przygotowywany na budowie wydłuża czas realizacji.
3. Nadproża ceramiczne
Kontrola prawidłowego wykonania nadproży i podciągów
Sprawdzenie wielkości otworów
Niezależnie od tego jakie nadproże lub podciąg zostanie zastosowane, w pierwszej kolejności warto sprawdzić wielkości otworów. Przy sprawdzaniu weź pod uwagę następujące kwestie:
- Możliwie najwcześniej, jeszcze przed budową ścian, zastanów się jak duże okna lub drzwi faktycznie chcesz zamontować? Czy będziesz stosował ciepły montaż? Jeżeli przewidujesz zmiany, a nie wiesz dokładnie jakie wymiary okien i otworów przyjąć, to porozmawiaj z lokalnym sprzedawcą okien. Powinien on doradzić również w sprawie wielkości otworu pod konkretne rozwiązanie.
- Jeżeli planujesz zmiany wielkości otworów to konieczne uzgodnij z projektantem lub kierownikiem budowy jakie nadproża będzie trzeba zastosować. Nie pozostawiaj wolnej ręki wykonawcy.
- Na etapie murowania ścian, gdy będzie już widoczny zarys otworów, należy sprawdzić ich szerokość i wysokość. Zdarza się, że wykonawca “na wszelki wypadek” poszerza otwór o kilka centymetrów, a nadproże lub podciąg pozostają bez zmian. Wpływa to negatywnie na długość oparcia nadproża na murze.
Ten artykuł to jedynie ułamek informacji jakie będą Ci potrzebne przy budowie domu. Zapisz się na newsletter i dowiedz się więcej!
Kontrola wykonania nadproży L19
Samo nadproże typu L19 jest gotowym elementem, który się kupuje i po prostu montuje na budowie. Dokładna długość i typ nadproża opisane są w projekcie i należy się upewnić, czy zostało zamówione i zamontowane dokładnie to co trzeba.
Nieco więcej wątpliwości pojawia się przy kontroli montażu nadproży. Dlatego poniżej przedstawiam Ci podstawowe zasady dotyczące prawidłowego montażu nadproży typu L19:
- Grubość całkowita nadproża. Powinna ona być dokładnie taka sama jak grubość muru. W typowych przypadkach będzie to 18cm w ścianie z np. silikatów (czyli dwie belki L19 ułożone bez odstępu) lub 24-25cm w ścianie z gazobetonu i pustaków ceramicznych (również dwie belki L19, jednak ułożone z odstępem).
Można się spotkać z rozwiązaniem w którym nadproże w ścianie grubości 24-25cm jest cofnięte do wewnątrz budynku. Dzięki temu uzyskuje się wnękę w murze o głębokości około 6cm na całej powierzchni nadproża. Jest to przestrzeń na dodatkową termoizolację w “najzimniejszym” miejscu. Czy warto zastosować takie rozwiązanie? To zależy… ale to temat na zupełnie inny artykuł.
Zwróć też uwagę aby belki nie były wypchnięte poza lico muru. Taka dodatkowa nierówność utrudnia tynkowanie i układanie ocieplenia z zewnątrz. - Długość oparcia nadproża na murze. To zagadnienie budzi najwięcej kontrowersji i wielokrotnie można spotkać się z pytaniem: jaka powinna być długość oparcia nadproża na murze? Jedyną prawidłową odpowiedzią jest: nadproża L19 należy oprzeć na murze na długość określoną w projekcie. Długość ta jest zależna od materiału z jakiego wykonany jest mur i od obciążenia działającego na nadproże. Dlatego dobiera ją projektant i opisuje w projekcie. Zazwyczaj długość oparcia jest podana pośrednio jako szerokość otworu i długość nadproża. Przykładowo dla otworu okiennego o szerokości 150cm zaprojektowane jest nadproże długości 180cm. Oznacza to długość oparcia na murze wynoszącą 15cm z każdej strony. Pamiętaj, że zwiększenie otworu zmieni tą długość! Jeżeli z jakiegoś powodu w projekcie nie możesz znaleźć wymiarów otworu i nadproża to jako minimum przyjmuje się długość oparcia 15cm. W ścianach z bloczków betonowych, silikatów i pustaków ceramicznych można czasem przyjąć długość oparcia 10cm. Pamiętaj jednak, że im więcej tym lepiej i wszelkie zmiany należy skonsultować z kierownikiem budowy i projektantem.
- Oparcie nadproża na murze przez podmurówkę lub bezpośrednio. Przy układaniu belek L19 na murze można spotkać się z dwoma rozwiązaniami: ułożenie bezpośrednio na murze lub pośrednio, z zastosowaniem podmurówki z cegieł lub wylewki z betonu. Kiedy i jak stosować podmurówkę lub podlewkę? Ponownie na to pytanie jest tylko jedna prawidłowa odpowiedź: zgodnie z projektem. Niestety często w projektach brakuje tego detalu, dlatego trzeba radzić sobie samodzielnie. Ogólną i dość bezpieczną zasadą jest przyjęcie, że podmurówkę stosuje się w ścianach z betonu komórkowego i pustaków ceramicznych. W ścianach z silikatu i bloczków betonowych nie jest ona potrzebna. Ostateczne zdanie na ten temat musi jednak wyrazić projektant.
- Wypełnienie betonem przestrzeni pomiędzy belkami. Nadproża L19 ustawia się i poziomuje na tradycyjnej zaprawie murarskiej. Nadproża ustawione przeciwnie do siebie tworzą kształt litery “U” i pustkę w środku, którą należy wypełnić. Zależnie od szerokości muru stosuje się jeszcze dodatkowy szalunek od spodu i całą przestrzeń wypełnia betonem. Pustą przestrzeń można też dodatkowo zazbroić, ale zwykle nie jest to potrzebne.
- Poziome ustawienie nadproża. Jednocześnie z kontrolną wymiarów otworu warto sprawdzić jego pionowość i poziomy. W krzywym otworze trzeba będzie zastosować mniejsze okno i więcej pianki montażowej.
- Poprawnie użyta odmiana (nośność) nadproża N, S lub D. Jeżeli z jakiegoś powodu stosujesz różne nośności nadproży na jednej budowie to musisz starannie sprawdzić które i gdzie zostało użyte. Jeżeli nie możesz poznać po nadprożu jaką ma nośność to poproś dostawcę o stosowny certyfikat.
Kontrola wykonania nadproży i podciągów żelbetowych
Nadproża lub podciągi żelbetowe wykonywane są w całości na budowie. Ich jakość zależy zatem głównie od staranności wykonawcy i od tego jak dokładnie zostanie sprawdzony. Nie będzie zaskoczeniem, gdy ponownie napiszę, że elementy żelbetowe również muszą być wykonane zgodnie z projektem. Na szczęście projekty domów zawierają zwykle wystarczająco szczegółowe rysunki “żelbetów” i nie powinno być żadnych wątpliwości jak je wykonać.
Pamiętaj również, że zbrojenie elementów żelbetowych jest jedną z prac ulegających zakryciu, dlatego przed betonowaniem, muszą zostać sprawdzone przez kierownika budowy. Oczywiście możesz też kontrolować wykonawcę samodzielnie zgodnie z poniższymi zaleceniami:
- Sprawdzenie wymiarów szalunków. Kształt przyszłej belki żelbetowej wyznaczony jest przez szalunki. Dlatego trzeba sprawdzić ich wymiary: szerokość, wysokość i długość oparcia na murze. Pamiętaj, że bardzo duży wpływ na nośność elementów żelbetowych ma wysokość przekroju. Nie można jej zaniżać!
- Sprawdzenie solidności szalunków. Szalunki muszą być zrobione bardzo solidnie. Mogą być wykonane z desek, sklejki szalunkowej lub z szalunków systemowych. Materiał nie ma znaczenia dopóki szalunek jest szczelny i przenosi cały ciężar płynnej mieszanki betonowej. A ciężar ten nie jest mały bo to około 2400kg/m3. Przykładowo nadproże garażowe o wymiarach 24cm*24cm o długości 2,5m waży 350kg!
- Sprawdzenie klasy stali zbrojeniowej. Klasa zbrojenia odpowiada jej wytrzymałości i musi być zgodna z projektem. Powszechnie stosuje się pręty zbrojenia głównego jako żebrowane klasy A-III lub A-IIIN, a pręty strzemion (gładkie lub żebrowane) niższej klasy A-I. Na budowie nie masz możliwości sprawdzenia jakiej klasy są pręty zbrojeniowe, dlatego podczas zamawiania należy żądać od sprzedawcy stali odpowiedniego certyfikatu.
- Sprawdzenie średnicy i ilości prętów zbrojeniowych. Średnica i ilość prętów jest dokładnie określona w projekcie. Sprawdzenie to jest ważne zarówno dla prętów głównych (podłużnych) jak i strzemion. Belki żelbetowe zbrojone są zarówno prętami podłużnymi umieszczonymi dołem jak i górą. Nie można zamieniać ilości ani średnicy prętów górnych i dolnych. Podobnie sytuacja wygląda ze strzemionami (pionowymi). Muszą mieć one określoną w projekcie średnicę, kształt i rozstaw. Powszechnym błędem wykonawców jest zastosowanie zbyt małej ilości lub nieprawidłowego rozstawu zbrojenia pionowego. A musisz wiedzieć, że ma ono taki sam wpływ na nośność i zarysowania elementu żelbetowego jak zbrojenie poziome.
- Sprawdzenie kształtu i położenia zbrojenia. “Klatka” powstała przez połączenie prętów podłużnych i strzemion musi mieć odpowiedni wymiar, określony w projekcie. Szczególnie duży wpływ na nośność belki ma odległość pomiędzy prętami dolnymi a górnymi. Zmniejszenie tej odległości jest niedopuszczalne. Równie ważne jest odpowiednie ułożenie zbrojenia w szalunkach. Musi ono być umieszczone dokładnie na środku, tak aby zapewnić odpowiednie otulenie prętów betonem z każdej strony. Zwykle przyjmuje się około 2-3cm otulenia. Dokładną informację o wymiarach zbrojenia i grubości otulenia znajdziesz w projekcie.
- Sprawdzenie ciągłości zbrojenia. W ławach fundamentowych i wieńcach można łączyć pręty zbrojeniowe na długości przez zastosowanie zakładu. W nadprożach i podciągach żelbetowych zwykle nie ma takiej potrzeby, bo ich długość rzadko przekracza długość pręta. Jednocześnie trzeba przyjąć, że łączenie prętów podłużnych w belkach żelbetowych jest niedopuszczalne. Wszystkie pręty muszą przechodzić przez całą długość elementu w jednym kawałku.
- Sprawdzenie połączenia prętów zbrojeniowych. Pręty zbrojenia podłużnego i strzemiona muszą być ze sobą trwale związane. Podobnie cała “klatka” zbrojenia musi być trwale zamocowana w szalunkach. Nic nie może się ruszyć podczas betonowania.
- Sprawdzenie czystości zbrojenia i szalunków. Przed przystąpieniem do betonowania szalunki muszą zostać oczyszczone z pozostałości po poprzednich pracach (wióry, ścinki drewniane, kawałki zbrojenia). Podobnie pręty zbrojeniowe muszą być czyste (bez błota, trawy, farby itp.), ale mogą być pokryte rdzawym nalotem.
- Sprawdzenie klasy betonu. Klasa betonu odpowiada za wytrzymałość całego elementu. Dawniej powszechne było mieszanie betonu na budowie przez wykonawcę. Dzisiaj jest to rozwiązanie stosowane tylko do mniej wymagających elementów. Duże podciągi, nadproża i wieńce betonuje się zwykle jednocześnie ze stropem, a beton zamawiany jest w wytwórni. Klasa wytrzymałości betonu jest potwierdzona odpowiednim certyfikatem przez wytwórcę. Pamiętaj aby o niego poprosić podczas zamawiania lub dostawy mieszanki betonowej.
- Kontrola przebiegu betonowania. Podczas prowadzenia betonowania należy zwrócić uwagę na kilka aspektów takich jak:
- odpowiednia temperatura otoczenia – betonowanie i wstępna faza wiązania w ujemnej temperaturze jest bardzo złym pomysłem. Stanowczo odradzam takie prace w miesiącach zimowych.
- betonowanie elementu trzeba przeprowadzić w całości – trzeba zamówić taką ilość betonu aby w trakcie pracy go po prostu nie zabrakło. Nie wolno betonować belek żelbetowych na dwa razy.
- zagęszczenie i wygładzenie betonu – zalany beton trzeba od razu zagęścić za pomocą wibratora buławowego i wyrównać jego górną powierzchnię.
- Pielęgnacja betonu. Każdy świeżo wylany beton należy odpowiednio pielęgnować, tzn. dbać aby woda z niego nie odparowywała zbyt szybko. Dobrym rozwiązaniem jest uzgodnienie z wykonawcą, że odpowiedzialność za pielęgnację jest jego obowiązkiem. A najlepszym sposobem pielęgnacji jest przykrycie świeżego betonu folią budowlaną. Dużo więcej na ten temat pisałem w artykule [B022] Ławy fundamentowe.
Po wykonaniu elementu żelbetowego, do dalszych prac (takich jak np. murowanie ściany) można przystąpić dopiero po kilku dniach (zależnie od pogody). Jeżeli szalunek pod nadprożem lub podciągiem został wykonany odpowiednio solidnie to będzie on przenosił też obciążenie zanim beton nadproża uzyska pełną wytrzymałość. Szalunki i stemple można zdjąć całkowicie po 4 tygodniach.
Kontrola wykonania nadproży ceramicznych
Zbrojenie strefy podokiennej
Temat nadproży mamy dokładnie omówiony i wiesz już, że narożnik muru przy otworze, w miejscu oparcia na nim nadproża jest bardzo mocno obciążony. Ale przecież otwór w murze ma też narożniki na dole. One też są obciążone ciężarem nadproża, wyższej kondygnacji, a dodatkowo ciężarem ściany powyżej poziomu parapetu. Jest to kolejne miejsce które warto wzmocnić.
Dolne naroża otworu okiennego narażone są na spękania spowodowane dużym obciążeniem całej ściany jak i nierównomiernym osiadaniem budynku. Im bardziej delikatny materiał tym większa szansa, że pod oknem pojawią się rysy. Oczywiście nigdy nie wiemy na pewno, że ściana się zarysuje. Można obliczyć naprężenia działające w ścianie za pomocą symulacji komputerowej i sprawdzić co się wydarzy, ale moim zdaniem zupełnie nie warto się nad tym zastanawiać. Najlepiej po prostu zastosować dodatkowe zbrojenie strefy podokiennej. Jest ono na tyle tanie i łatwe do wykonania, że powinno się je przyjąć jako standard, niezależnie od wielkości otworu, obciążeń i rodzaju materiału z jakiego budujesz.
Jak wykonać zbrojenie strefy podokiennej?
Zbrojenie strefy podokiennej jest zbrojeniem poziomu muru. Umieszcza się je w najwyżej położonej spoinie pod otworem okiennym. Zbrojenie musi wystawać po 50cm z każdej strony poza krawędź otworu. Proste prawda? A jak zrobić takie zbrojenie? W najprostszej wersji wystarczą 2 pręty żebrowane fi8 ułożone w spoinie o wartości około 1zł na każdy 1mb.. Kiedy murujesz na cienką spoinę to wystarczy wykonać w murze dwa małe żłobienia i w nich zatopić pręty. Gdy murujesz na grubą spoinę to pręty umieszcza się w grubości spoiny. Można też zastosować specjalnie zbrojenia systemowe które da się umieścić w cienkiej lub grubej spoinie bez żadnych dodatkowych zabiegów.
Ten prosty i tani zabieg znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia rys pod oknami. Warto o tym pamiętać już podczas wznoszenia ścian.
Zadanie dla Inwestora
Jak widzisz po wszystkim co wyżej opisałem, wykonanie nadproży nie jest trudne, ale wymaga (jak zawsze) sprawdzenia wykonawcy na budowie. Jeżeli nie masz czasu na sprawdzanie lub nie czujesz się na siłach to zrób minimum trzy następujące rzeczy:
- upewnij się, że odbiorem zbrojenia zajmie się kierownik budowy;
- wymagaj od dostawcy stali i betonu certyfikatów potwierdzających wytrzymałość;
- umów się z wykonawcą, aby to on zajął się pielęgnacją betonu;
- umów się z wykonawcą, że zapewnienie szalunków i stempli jest po jego stronie.
Myślisz, że podane tu informacje mogą się jeszcze komuś przydać? Udostępnij je!
Materiały do wykonania nadproży i podciągów
Jeżeli samodzielnie zamawiasz materiały lub chcesz sprawdzić, czy wykonawca zamawia to co trzeba, mam dla Ciebie listę rzeczy potrzebnych na tym etapie:
- Nadproża prefabrykowane typu L19 lub ceramiczne;
- Opcjonalnie cegły do podmurówki;
- Zaprawa murarska w workach, lub wykonywana na budowie z cementu, piasku, wody i wapna;
- Pręty zbrojeniowe gładkie i żebrowane, drut wiązałkowy;
- Beton z wytwórni, lub beton wykonywany na budowie (cement, piasek, woda);
- Opcjonalnie do wykonania szalunków potrzebne są: deski lub sklejka szalunkowa, stemple, gwoździe, wkręty, kołki montażowe, pianka montażowa.
Buduj praktycznie
Najniższa cena
Nadproża i podciągi są to elementy konstrukcyjne, które muszą spełniać swoją rolę bez zarzutu. Muszą być wykonanie śiciśle według projektu i nie ma tu miejsca na oszczędności na materiale lub wykonawstwie. Sposobem na oszczędności jest (jak zwykle) znalezienie taniego dostawcy materiałów. Nie warto również stosować więcej zbrojenia lub mocniejszego betonu niż to co wymaga projekt.
Najwyższa jakość
Jakość nadproży zależy przede wszystkim od poprawności wykonania i użycia materiałów zgodnych z projektem. Czyli tak naprawdę jakość zależy od staranności wykonawcy i skrupulatności osoby kontrolującej wykonanie prac.
Najkrótszy czas
Najszybciej wykonuje się nadproża prefabrykowane L19 zatem jeżeli zależy Ci na czasie postaraj się żeby użyć ich możliwie wszędzie. Oczywiście decyzję o zmianie nadproży żelbetowych na prefabrykowane powinien podjąć projektant lub kierownik budowy. W przypadku gdy wykonanie nadproża żelbetowego jest niezbędne to warto zadbać o solidny szalunek i stemple. Będzie można wtedy rozpocząć dalsze prace jeszcze przed osiągnięciem pełnej wytrzymałości betonu.
Wykonanie nadproży nie jest trudnym etapem budowy, mimo to często można spotkać się z dwoma podstawowymi błędami: zbyt krótkim nadprożem prefabrykowanym i zbyt małą ilością zbrojenia w nadprożach żelbetowych. Na szczęście po lekturze tego artykułu jesteś już przygotowany sprawdzenia, czy na Twojej budowie wszystko jest zrobione prawidłowo. Nie pozostaje mi zatem nic innego jak życzyć Ci powodzenia i zapraszam do kolejnych wpisów!
Krystian 🙂
Bardzo ciekawy artykuł, podoba mi się sposób w jaki jest napisany – jasno i klarownie, pozdrawiam 🙂
Ja ***, przecież zdjęcie nadproży ceramicznych czarno na białym pokazuje, że zostało to źle wykonane. To nadproże powinno być w pionie. Proszę zapoznać się z systemem, a potem wskazywać rozwiązania.
U mnie chcieli też tak robić, mimo, że niby mieli certyfikat i szkolenie Wienerbergera.
Tam między te ceramiczne nadproża wchodzi styropian celem ocieplenia i na pustak 25 cm to są 3 nadproża aż.
Witaj Dafi,
Jak najbardziej masz rację, że w systemie ścian nośnych Wienerberger nadproże powinno być ustawione w pionie i powinno mieć wypełnienie wełną/styropianem.
Zdjęcie, które zamieściłem w artykule pokazuje jednak zupełnie co innego. Jest to system ceramiczny Leier Strong zastosowany w ścianie działowej, a tam dopuszczalne jest stosowanie nadproży w poziomie. Jak widzisz, w tym artykule nie omawiam dokładnie nadproży ceramicznych, a to zdjęcie zamieściłem jedynie dla celów poglądowych jak wygląda prefabrykowane nadproże ceramiczne.
Na przyszłość proszę też o zachowanie kultury wypowiedzi i nie używanie wulgaryzmów.
Pozdrawiam 🙂
Nie widzę w artykule nic o nadprożach systemowych do gazobetonu. Występują na ogół w dwóch wersjach: samodzielna oraz współpracująca ze ścianą ponad nim.
Rozważam ich użycie, szczególnie do ścian działowych. Czy dałoby się uzupełnić wpis o tę opcję?
Witaj Tomku,
W tym artykule poruszam tylko najbardziej pupularne typy nadproży do ścian nośnych. Jak słusznie zauważyłeś, brakuje tutaj opisu kilku rozwiązań, m.in. nadproży z gazobetonu, nadproży prefabrykowanych sprężanych i innych. Nie planuję uzupełniania tego artykułu w najbliższym czasie, ale w kolejce czeka do napisania artykuł o ścianach wewnętrznych i nadprożach do nich przeznaczonych. Opisy rozwiązań mniej popularnych pojawią się jeszcze później.
Tymczasem dam krótką odpowiedź na Twoje pytanie: nadproża z gazboetonu są to nadproża prefabrykowane i posiadają wiele cech wspólnych z nadprożami L19. Najważniejszą ich zaletą, w stosunku do nadproży ze zwykłego betonu, jest lepsza termoizolacyjność. Dlatego warto je zastosować szczególnie do nadproży ścian zewnętrznych. W przypadku ścian działowych rodzaj nadproża nie ma aż tak dużego znaczenia więc moim zdaniem lepiej wybrać po prostu najtańsze rozwiązanie.
Przy murowaniu otworów okiennych warto uwzględnić jeszcze jedną istotną rzecz – podwaliny okienne czy też ciepły parapet.
Dzisiejsze wysokie normy izolacyjności przegrody ściany na tyle podnoszą koszt wykonania izolacji budynku, że nierozsądnie było by korzyści z tego płynące zniweczyć poprzez wprowadzenie mostków termicznych. Przy oknach największy mostek pojawia się na dolnej krawędzi okna i wynika z konieczności zamocowania tam parapetu. Problem ten dobrze rozwiązują podwaliny / ciepłe parapety, które umieszcza się pod ramą okienną. Wymagają więc obniżenia dolnej krawędzi otworu o ich wysokość – z reguły ok. 6cm. Podwaliny dzisiaj są już na tyle tanie, że naprawdę nie warto na nich oszczędzać. A pominięcie tego elementu na etapie murowania, skutkuje koniecznością podcinania muru na etapie przygotowania otworów pod montaż okien.