Z tego artykułu dowiesz się:
- co sprawia, że dym i spaliny wylatują kominem w górę;
- od czego zależy wielkość ciągu kominowego;
- jak dobrać prawidłowy ciąg kominowy;
- jak dobrać prawidłową średnicę i wysokość komina;
- jak wybrać najlepszy system kominowy;
- jakie wymagania co do kominów stawiają przepisy i normy;
- jakie są elementy systemu kominowego;
- jak sprawdzić poprawność wykonania komina spalinowego i dymowego.
Witaj Inwestorze!
Wznoszenie ścian w Twoim domu nierozerwalnie wiąże się też ze wznoszeniem kominów. W ostatnim artykule omawiałem jak należy wybudować kominy wentylacyjne, ale to przecież dopiero połowa sukcesu. W niemal każdym współczesnym domu potrzebne będą również kominy spalinowe lub dymowe do których podłączymy urządzenie grzewcze.
Tutaj, podobnie jak w poprzednim artykule, muszę na początku Cię ostrzec: nie jestem specjalistą od kominów (od tego są kominiarze), ale widzę, że ten temat jest w projektach traktowany jeszcze bardziej pobieżnie niż temat wentylacji. Dlatego postaram się przedstawić Ci najważniejsze kwestie związane z prawidłowym doborem i wykonaniem komina spalinowego i dymowego.
Zasada działania przewodów spalinowych i dymowych
Na początek krótkie przypomnienie: wyróżniamy trzy rodzaje przewodów kominowych:
- wentylacyjne – służą do odprowadzania na zewnątrz budynku zanieczyszczonego powietrza;
- spalinowe – służą do odprowadzania na zewnątrz budynku produktów spalania gazu lub oleju;
- dymowe – służą do odprowadzania na zewnątrz budynku produktów spalania paliw stałych (drewna, węgla, pelletu);
Kominem nazywamy ogólnie konstrukcję np. murowaną lub stalową, która zawiera przewody kominowe (kanały).
Przewody spalinowe i dymowe posiadają wiele wspólnych cech, dlatego w tym artykule omawiam je razem. Podane tu wiadomości nie dotyczą kominów wentylacyjnych.
Krótka definicja
Na wszystkie urządzenia grzewcze mówi się potocznie “piec” ale nie zawsze jest to prawda. W rzeczywistości mamy najczęściej do czynienia z kotłami. Jaka jest różnica? Piec to urządzenie, które grzeje dom tylko w jednym miejscu poprzez oddawanie ciepła bezpośrednio do otoczenia. Kocioł jest elementem układu centralnego ogrzewania, który grzeje wodę, a woda ogrzewa cały dom. Dlatego też w tym artykule będę posługiwał się słowem “kocioł”, bo zwykle właśnie o takie urządzenie chodzi (z wyjątkiem prostych kominków).
Zadaniem przewodów spalinowych i dymowych jest odprowadzanie produktów spalania z urządzenia grzewczego na zewnątrz budynku. Tutaj zasada działania jest dokładnie taka sama jak w przypadku wentylacji. Do kotła, przez nawiew, dostarczane jest powietrze z zewnątrz budynku. W wyniku spalania paliwa z udziałem powietrza powstają spaliny lub dym. Są one cieplejsze niż otaczające powietrze, czyli unoszą się do góry przez przewód kominowy. Siłą napędową przepływu spalin/dymu jest tzw. ciąg kominowy, czyli różnica ciśnień pomiędzy zimnym powietrzem, a gorącymi produktami spalania.
Ciąg kominowy
To właśnie ciąg kominowy jest jednym z najważniejszych czynników odpowiedzialnych za prawidłowe działanie kotła lub kominka. Pomimo to, w projektach budowlanych praktycznie nie ma żadnych wzmianek jaki powinien być ciąg, ani jaki powinien być komin. Projektanci podają jedynie wymiary komina i na tym kończy się “projektowanie”. A przecież potrzebna wielkość ciągu zależy głównie od:
- rodzaju kotła i rodzaju paliwa;
- mocy urządzenia grzewczego;
- wysokości komina;
- średnicy przewodu.
Jednocześnie z koniecznością zapewnienia odpowiedniego ciągu kominowego, należy zapewnić odpowiednie doprowadzenie powietrza do spalania, np. przez nawiewnik.
Źle dobrany komin i w konsekwencji zbyt duży lub zbyt mały ciąg kominowy mogą mieć poważne skutki:
- zbyt duży ciąg powoduje wzrost zużycia paliwa – jest to marnowanie pieniędzy na ogrzewanie atmosfery;
- zbyt mały ciąg może powodować osadzanie się sadzy na ściankach kanału dymowego, a nawet do jej zapalenia się;
- zbyt mały ciąg powoduje, że spaliny lub dym nie są skutecznie odprowadzane na zewnątrz i mogą nawet cofać się do pomieszczenia – grozi to zatruciem;
Zatem jaki powinien być prawidłowy ciąg kominowy? Żeby odpowiedzieć na to pytanie trzeba przeskoczyć o kilka kroków do przodu i zająć się wyborem kotła.
Dobór urządzenia grzewczego
Komin dymowy lub spalinowy dobiera się do konkretnego urządzenia grzewczego. Oznacza to, że już na etapie projektowania domu musisz zastanowić się czym będzie ogrzewany i jaka powinna być moc kotła. O ile wybór paliwa jest stosunkowo prosty to dobór mocy sprawia już więcej problemów. Ale na szczęście mamy na to radę o nazwie charakterystyka energetyczna budynku. Jest ona obowiązkową częścią każdego projektu budowlanego i właśnie tam (w części opisowej projektu budowlanego) należy szukać zapotrzebowania na moc grzewczą. Mam jednak kilka uwag co do wartości którą znajdziesz w projekcie:
- obliczenie potrzebnej mocy grzewczej urządzenia jest obarczone bardzo dużą ilością uproszczeń, zatem podaną wartość należy traktować z pewną dozą nieufności;
- podana w projekcie wartość jest obliczana w najgorszym możliwym scenariuszu, tzn. przy największych mrozach i z jednoczesnym maksymalnym zapotrzebowaniu na ciepłą wodę użytkową. Jest to zatem wartość maksymalna jaka jest Ci potrzebna, a nie minimalna;
- w nowoczesnym domu zapotrzebowanie na maksymalną moc może rzeczywiście być potrzebne raz na kilka lat, a przez większość czasu kocioł będzie pracował na znacznie mniejszej wydajności. Dlatego w celu sprawdzenia projektowanej mocy możesz samodzielnie policzyć, czy nie jest ona zbyt duża. Moim zdaniem jako maksimum należy przyjąć 0,1kW mocy urządzenia grzewczego na 1m2 powierzchni domu. Przykładowo: dla domu o powierzchni 120m2, moc urządzenia grzewczego nie powinna przekraczać 12kW. Zwykle nie ma też potrzeby dodawać tu kolejnych kilowatów dla potrzeb ciepłej wody użytkowej. Jeżeli w projekcie masz podaną dużo większą moc to powinieneś upewnić się czy nie doszło do pomyłki.
Zastanawiasz się jaki rodzaj paliwa wybrać do ogrzewania swojego domu? A może ogrzewać dom pompą ciepła lub energią elektryczną? Jakie są zalety i wady poszczególnych rozwiązań? Teraz nie odpowiem na wszystkie Twoje pytania, ale też nie zostawię Cię z tym dylematem samego. Mam dwie dla Ciebie dwie rady:
- Sprawdź w lokalnych przepisach (albo zapytaj architekta) jakie rodzaje ogrzewania są dopuszczalne i dostępne w Twojej okolicy. Przepisy w tej kwestii potrafią dość mocno ograniczyć wybór.
- Zapoznaj się z podcastem Sławka Zająca pod tytułem „Czym ogrzać dom?„. Znajdziesz tam wiele przydatnych informacji o źródłach ciepła dla Twojego domu.
Uwaga na średnicę kanału
Moim zdaniem zastosowanie kotła o zbyt dużej mocy jest równie niekorzystne co kotła o zbyt małej mocy (szczególnie dla kotłów na paliwa stałe). Pamiętaj, że moc maksymalna będzie potrzebna Ci sporadycznie, podczas naprawdę największych mrozów, czyli dość rzadko. Poza tym mrozy nie trwają miesiącami, a nowoczesny, dobrze zaizolowany dom dobrze “trzyma ciepło”. Maksymalna moc przydaje się najbardziej w momencie podgrzewania c.w.u. Im mocniejszy kocioł, tym szybsze podgrzewanie wody, ale czy bardzo szybkie podgrzewanie jest faktycznie potrzebne? Przecież wodę i tak trzeba podgrzewać z wyprzedzeniem (np. rozpocząć grzanie na godzinę przed kąpielą) i można jej zgromadzić więcej w większym zasobniku. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ kotły mają pewien zakres mocy w której mogą pracować, np. kocioł o mocy nominalnej 12kW może pracować w zakresie 3-12kW, a kocioł o mocy nominalnej 24kW w zakresie 6-24kW. Im bliżej swojej nominalnej mocy pracuje kocioł, tym ma większą sprawność, czyli uzyskuje więcej ciepła z danej ilości paliwa. Co więcej, w okresie wiosennym i jesiennym kotły o zbyt dużej mocy będą po prostu musiały się często wyłączać bo będą produkowały zbyt wiele energii. Jest to szczególnie kłopotliwe (a nawet niemożliwe) w kotłach na paliwa stałe takie jak eko-groszek lub drewno. Kotły na gaz są pod tym względem dużo bardziej elastyczne, mają większy zakres dopuszczalnej pracy, a przewymiarowanie nie jest tak bardzo szkodliwe. Przy wyborze kotła musisz dokonać optymalnego wybór pomiędzy maksymalną potrzebną mocą, typową mocą z jaką kocioł będzie pracował.
Kiedy masz już wiedzę na temat rodzaju paliwa i potrzebnej mocy powinieneś wstępnie wybrać docelowy kocioł. Nie będę tego omawiał szerzej, bo to temat na osobny artykuł. Na tą chwilę wybór kotła (lub kilku) jest Ci potrzebny aby z jego dokumentacji technicznej odczytać zalecenia producenta co do przewodu kominowego. Mogą to być dane takie jak: minimalna i maksymalna średnica, wysokość przewodu, moc nominalna, temperatura spalin, wymagany ciąg kominowy, itp
POSŁUCHAJ PODCASTU "DYLEMATY BUDOWLANE"
Nowe odcinki dostępne na YouTube i platformach podcastowych w każdy wtorek o 19:00
Dobór średnicy przewodu kominowego
Kiedy masz już dobrany kocioł, czyli rodzaj paliwa i moc, znasz z projektu wysokość przewodu kominowego (licząc od wlotu z kotła do wylotu nad dachem), możesz przystąpić do dobrania właściwej średnicy. Tak naprawdę powinien zrobić to projektant budynku, ale niestety z tym bywa różnie. Nawet jeżeli w Twoim projekcie jest określona jakaś średnica kanału spalinowego lub dymowego to warto ją sprawdzić. Ogólnie dobór średnicy przewodów wykonuje się zgodnie z normą PN-EN 13384-1 i jest to dość trudne obliczenie. Dlatego mam dla Ciebie podpowiedź jak poradzić sobie na własną rękę:
- Zapytaj producenta systemu kominowego o najlepszą średnicę kanału w Twojej sytuacji. Niektórzy producenci udostępniają na swoich stronach nawet specjalne formularze kontaktowe lub kalkulatory.
- Skorzystaj z pliku firmy Schiedel, który możesz pobrać klikając tutaj. Znajdziesz w nim diagramy (od strony 45) według których możesz samodzielnie dobrać średnicę kanału. Pamiętaj jednak, że są to średnice podane dla konkretnego systemu kominowego i mogą się nieznacznie różnić w przypadku innych systemów.
Uzyskana w jeden z wyżej opisanych sposobów średnica kanału kominowego jest prawidłowa dla przyjętych przez Ciebie założeń. Innymi słowy: nie trzeba jej zmniejszać “dla oszczędności” ani zwiększać “na zapas”. Zmiana średnicy wpłynie na ciąg kominowy, a przecież nie po to zadałeś sobie trud doboru właściwej średnicy, żeby później ją zmienić bez wyraźnego powodu.
W przypadku kiedy z obliczeń najlepsza średnica przewodu kominowego wypada pomiędzy dostępnymi rozwiązaniami (np. z obliczeń i wytycznych producenta kotła wynika średnica 15cm, a dostępne są kominy 14cm i 16cm) to zalecam wybrać rozmiar większy. Niewielkie zmniejszenie ciągu kominowego, np. za pomocą regulatora ciągu, jest stosunkowo łatwe i tanie. Zwiększenie ciągu niestety jest już trudniejsze.
Kiedy znasz już wszystkie w/w parametry przewodu kominowego to nareszcie możesz przystąpić do wyboru konkretnego systemu kominowego.
