Artykuł, który właśnie czytasz to druga z trzech część obszernego kompendium wiedzy o wstępnym kryciu dachu.
W pierwszej części omówiłem:
- jakie funkcje pełni wstępne krycie dachu;
- w jaki sposób woda próbuje dostać się do Twojego domu;
- w jaki sposób można wykonać wstępne krycie dachu;
- w jakich przypadkach warto zastosować pełne deskowanie dachu;
- czy lepiej pokryć dach papą czy membraną;
- jakie zalety ma papa a jakie membrana;
W tej części dowiesz się:
- jak dobrać wysokość szczeliny wentylacyjnej;
- jakie drewno zastosować do pełnego deskowania dachu;
- jakich gwoździ użyć do mocowania elementów na dachu;
- jaką papę wybrać do wstępnego krycia dachu;
- jaką membranę wybrać do wstępnego krycia dachu;
W trzeciej części wyjaśniam jak prawidłowo wykonać:
- pełne deskowanie dachu;
- pokrycie z papy;
- pokrycie z membrany dachowej;
- kontrłaty.
Witaj Inwestorze!
W poprzednim artykule dotyczącym wstępnego krycia dachu starałem się pomóc Ci w doborze najlepszego rodzaju wstępnego krycia dla Twojego domu. Jeżeli przeczytałeś go uważnie, to wiesz że wielokrotnie wspominałem tam o istotnej roli szczeliny wentylacyjnej. Dzisiaj przyjrzymy się dokładniej temu zagadnieniu, a w dalszej części artykułu pomogę Ci w doborze najlepszych materiałów: papy, membrany, drewna i gwoździ.
Wysokość szczeliny wentylacyjnej
Szczelina wentylacyjna nad paroizolacją ma bardzo duże znaczenie dla prawidłowego odprowadzania pary wodnej z warstw dachu. Szczelina jest bardzo prosta do wykonania i nie wymaga użycia żadnych specjalistycznych materiałów. Mimo to cechuje ją jeden, bardzo istotny parametr: wysokość. Naturalne jest przecież, że przez wyższą szczelinę będzie przepływało więcej świeżego powietrza niż przez niższą. Co więcej, na przepływ powietrza w szczelinie ma też wpływ jej długość, która jest równa długości krokwi. Im dłuższe krokwie, tym powietrze ma większe opory przepływu i szczelina powinna być wyższa. Ale na tym jeszcze nie koniec. W szczelinie wentylacyjnej ruch powietrza może być wymuszony wiatrem (w korzystnych warunkach) albo naturalny, działający na zasadzie różnicy ciśnień, dokładnie tak samo jak miało to miejsce w grawitacyjnych kanałach wentylacyjnych. Skoro ruch powietrza w szczelinie jest potrzebny cały czas, to również cały czas potrzebna jest różnica ciśnień. Żeby ją uzyskać potrzebna jest z kolei różnica wysokości pomiędzy wlotem i wylotem, czyli kąt nachylenia połaci dachowej. Im dach bardziej stromy, tym lepiej. Im bardziej płaski, tym gorzej i tym większa powinna być wysokość szczeliny.
Czyli jaka powinna być wysokość szczeliny wentylacyjnej? Przede wszystkim: zgodna z projektem. Profesjonalny projektant budynku lub też osoba adaptująca projekt katalogowy powinna dobrać wymaganą wysokość szczeliny biorąc pod uwagę parametry geometryczne dachu oraz ilość pary wodnej przemieszczającej się przez przegrodę (ta ilość pary wynika z charakteru pomieszczeń w domu i klimatu zewnętrznego). Niestety praktyka pokazuje, że obliczenia te są często traktowane bardzo pobieżnie albo wysokość kontrłaty jest dobierana na zasadzie “zawsze się tak robi”.
Jeżeli masz wątpliwości co do jakości swojego projektu to zalecam porównanie go z bardzo praktycznymi wytycznymi naszych zachodnich sąsiadów. Niemiecka norma DIN 4108-3 z 2010 roku podaje minimalną wysokość szczeliny 2cm i należy to traktować jako absolutne minimum. Więcej szczegółów znajdziemy w dokumencie „Merkblatt Wärmeschutz bei Dach und Wand” wydanym w 2015 roku przez Zentralverband des Deutschen Dachdeckerhandwerks, czyli broszurze dotyczącej izolacyjności ścian i dachów opracowanej przez Stowarzyszenie niemieckiego przemysłu dekarskiego. Znajdziemy tam następujące wytyczne dla dachów o nachyleniu większym niż 5°:
- dla krokwi długości do 8m wysokość szczeliny (kontrłaty) powinna wynosić 3cm;
- dla krokwi długości od 8m do 10m wysokość szczeliny (kontrłaty) powinna wynosić 4cm;
- dla krokwi długości od 10m do 15m wysokość szczeliny (kontrłaty) powinna wynosić 6cm;
Podsumowując: dobór prawidłowej wysokości szczeliny jest bardzo ważny i jest obowiązkiem projektanta. Przecież nie po to stosujemy najlepsze materiały przepuszczające parę wodą, żeby potem nie mogła ona zostać odprowadzona ze szczeliny na zewnątrz. Jeżeli masz wątpliwości co do jakości swojego projektu to skonsultuj go z projektantem lub przynajmniej zastosuj się do wytycznych niemieckich.
Uwaga
Producenci pokryć dachowych (pap i membran) mogą też posiadać własne wytyczne co do wysokości szczeliny wentylacyjnej. Kiedy zdecydujesz się na zastosowanie konkretnego produktu, to sprawdź jakie ma on wymagania co do wysokości szczeliny wentylacyjnej.
Materiały do wykonania wstępnego krycia dachu
Pełne deskowanie dachu
Deski na deskowanie
Temat doboru drewna do budowy więźby dachowej szeroko omawiałem w artykule [B043] Więźba dachowa cz. 2/2 – drewno, łączniki i wykonanie. Najważniejsze co musisz z tego artykułu wiedzieć jest to, że całe drewno, którego używasz do budowy musi być suche. Drewno konstrukcyjne powinno dodatkowo posiadać znak CE i oznaczoną klasę wytrzymałości.
W przypadku desek służących tylko jako deskowanie połaci dachu często nie stawia się im wymagań co do klasy wytrzymałości, ale obowiązkowo musi być to drewno suche i o odpowiedniej grubości. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w Warunkach technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, część A, zeszyt 4 -Konstrukcje drewniane, autorstwa ITB (Instytutu Techniki Budowlanej) drewno umieszczone w warunkach suchych, czyli pod zadaszeniem nie wymaga impregnacji.
Typowym rozwiązaniem jest zastosowanie desek o grubości 2,5cm przy rozstawie krokwi mniejszym niż 80cm lub grubości 3,0cm dla rozstawu krokwi do 100cm. Ze względu na potrzebę zapewnienia swobodnego przepływu pary wodnej przez przegrodę, zaleca się stosowanie desek o szerokościach około 10-11cm układanych ze szczelinami 0,5cm. Pamiętaj, że wszystkie parametry, które tu przytoczyłem to rozwiązania typowe, a Twój projekt może z różnych powodów stawiać inne wymagania.
Deski pod okapami
Osobnym tematem na który chcę zwrócić Twoją uwagę podczas zakupu drewna jest sposób wykończenia okapu w Twoim domu. Sytuacja ta dotyczy nie tylko dachów z pełnym deskowaniem, ale też dachów bez deskowania w których okap ma być wykończony od spodu naturalnym drewnem. Jest to bardzo dobre i ekonomiczne rozwiązanie w porównaniu do wykończenia okapu dodatkową podbitką.
Do wykonania deskowania okapu (tzw. nadbitki) najlepiej użyć desek frezowanych i łączonych na pióro-wpust. Dzięki temu membrana lub papa nie będą od spodu widoczne (zapewnienie przepływu pary nie jest tu potrzebne). Deski oraz zakończenia krokwi warto też z wyprzedzeniem pomalować od widocznej strony co znacznie ułatwi późniejsze prace. Do miejsc widocznych najlepiej nadaje się drewno świerkowe (nie sosnowe) ze względu na brak żywicy i większą trwałość naturalnego koloru. Szerokość desek i ewentualne ozdobne frezowanie krawędzi ma tu jedynie znaczenie estetyczne. Ważniejsza jest grubość desek, która powinna być równa z deskami na pozostałej części dachu. Jeżeli grubości się różnią, albo dach nie ma pełnego deskowania to konieczne będzie zastosowanie listew wyrównujących grubość podłoża pod łatami.
POSŁUCHAJ PODCASTU "DYLEMATY BUDOWLANE"
Nowe odcinki dostępne na YouTube i platformach podcastowych w każdy wtorek o 19:00
Płyta OSB lub sklejka jako deskowanie
W sytuacjach, gdy zdecydujesz się na wykonanie pełnego deskowania za pomocą płyt OSB lub sklejki, to sytuacja jest stosunkowo prosta. Grubość płyt (zwykle min. 22mm i 25mm dla rozstawu krokwi do 80cm i do 100cm) i dokładny rodzaj materiału, w szczególności typ płyty (zwykle OSB-4 lub sklejka wodoodporna) powinny być określone przez projektanta. Pamiętaj też, że produkty drewnopochodne są bardziej wrażliwe na zawilgocenie niż deski i należy tu użyć produktów o podwyższonej odporności na wodę i powinny zostać przykryte niezwłocznie po montażu na dachu.
Gwoździe do mocowania deskowania
Deskowanie, niezależnie od tego, czy będzie ono wykonane z desek czy płyt, musi być solidnie zamocowane do krokwi. Najlepiej do tego nadają się gwoździe ocynkowane gładkie. Wymiary gwoździ (średnica i długość) oraz ich ilości możemy ponownie przyjąć na podstawie wytycznych zawartych w poradniku “Hinweise – Holz und Holzwerkstoffe” (“Poradnik – drewno i materiały drewnopochodne, tabela 3.12) wspomnianego wcześniej niemieckiego stowarzyszenia Zentralverband des Deutschen Dachdeckerhandwerks (polskie wytyczne są w tym temacie bardzo ogólne). Wytyczne te uzależniają ilość i długość gwoździ od kilku czynników, takich jak strefa obciążenia wiatrem w której znajduje się budynek, rozstaw krokwi, kształtu dachu i szerokości desek. Po dostosowaniu do polskich warunków wytyczne dla desek o szerokości do 16cm prezentują się następująco:
| Rozstaw krokwi i grubość deskowania | Strefa obciążenia wiatrem* | Dach dwuspadowy i czterospadowy | Dach jednospadowy |
| rozstaw krokwi do 80cm, grubość desek do 26mm | 1 i 2 | 2x gwóźdź 2,8x65mm | 2x gwóźdź 3,1x80mm |
| 3 | 2x gwóźdź 2,8x65mm | 3x gwóźdź 3,1x80mm | |
| rozstaw krokwi do 100cm, grubość desek do 32mm | 1 i 2 | 2x gwóźdź 3,1x80mm | 3x gwóźdź 3,1x80mm |
| 3 | 3x gwóźdź 3,1x80mm | 4x gwóźdź 3,1x80mm |
*mapę stref obciążenia wiatrem możesz zobaczyć klikając tutaj.
W przypadku desek lub płyt o szerokości większej niż 16cm należy proporcjonalnie zwiększać ilość gwoździ, tak aby zachować wymaganą ilość łączników na każde 16cm.
