Z tego artykułu dowiesz się:
- co to jest strop z płyt kanałowych;
- jakie są zalety i wady stropów kanałowych;
- kiedy warto zastosować taki rodzaj stropu;
- jak zapobiegać klawiszowaniu płyt kanałowych;
- jak kontrolować wykonawcę stropu kanałowego;
Witaj Inwestorze!
Na tym blogu już dwa razy poruszałem temat stropu w domu jednorodzinnym. Na początek omawiałem różne rodzaje stropu (znajdziesz je tutaj) i wyjaśniałem jak wykonać strop typu Teriva (tutaj). Potem szczegółowo przedstawiłem Ci strop Vector/Filigran (tutaj). Na tym jednak nie koniec, bo z mojego punktu widzenia istnieje jeszcze jedna, nieco zapomniana, grupa stropów którą warto wziąć pod uwagę podczas budowy domu: stropy prefabrykowane z płyt kanałowych.
Co to są płyty kanałowe?
Na początek warto wyjaśnić czym w ogóle są płyty kanałowe? Są to gotowe elementy stropowe w formie żelbetowych płyt z zatopionym zbrojeniem i wewnętrznymi kanałami, ciągnącymi się przez całą długość płyty. Stąd też wzięła się ogólna nazwa tej grupy produktów. Koniecznie trzeba podkreślić, że są to elementy całkowicie prefabrykowane i gotowe do montażu na budowie. Dzięki temu nie wymagają szalowania ani podparcia na czas budowy, a od razu po ułożeniu na miejscu mogą zostać poddane pełnemu obciążeniu.
Płyty kanałowe występują w dwóch podstawowych wariantach: zwykłe i sprężone. Płyty zwykłe zawierają w sobie zbrojenie wykonane ze zwykłych prętów zbrojeniowych i są rozwiązaniem “podstawowym”, nieco tańszym i przeznaczonym do mniejszych rozpiętości i mniejszych obciążeń. Płyty sprężone potrafią przenosić większe obciążenia, na większych rozpiętościach, dzięki specjalnej technologii produkcji nazywanej sprężaniem betonu. W skrócie polega ona na tym, że przed zabetonowaniem płyty, jej zbrojenie jest rozciągane i zabezpieczane (w stanie rozciągniętym) w formie. Następnie płyta jest betonowana, a po związaniu betonu naciąg prętów jest zwalniany. Powoduje to, że pręty “ściągają”, czyli sprężają beton płyty. Po co takie kombinacje? Po to, że beton “lubi” ściskanie, a stal “lubi” rozciąganie i taki zabieg pomaga “wydobyć” z obu materiałów ich maksymalny potencjał. Jednym zdaniem: płyty sprężone mają wyższą wytrzymałość.
Na tym etapie w Twojej głowie mogło pojawić się jeszcze jedno pytanie: po co robić kanały w płytach? Przecież tak jest trudniej i płyta “z dziurami” na pewno jest słabsza niż taka pełna. Już odpowiadam: kanały w płytach są zaprojektowane tak, aby miały jak najmniejszy wpływ na ich wytrzymałość, ale jednocześnie pomagały obniżyć ich wagę. Okazuje się bowiem, że płyty kanałowe w typowych rozmiarach (dla budownictwa mieszkaniowego) potrafią ważyć 1-3 tony (!) i potrzeba sporego dźwigu do ich montażu. Dla porównania pełna, bez kanałów, byłyby jeszcze o około 30% cięższa.
Dygresja: nazewnictwo płyt kanałowych
W tym artykule posługuję się wyrażeniem “płyty kanałowe”, które najogólniej opisuje tą grupę produktów. Poza tym możesz spotkać się z wieloma innymi nazwami, np. płyty zwykłe nazywane są potocznie płytami “żerańskimi”, a płyty sprężone określane są jako “HC”, “SPK”, lub “strunobetonowe”.
Pora zatem na krótką charakterystykę liczbową płyt kanałowych i omówienie czego możemy spodziewać się po tej grupie produktów:
- standardowe szerokości płyt wynoszą 90, 120 i 150cm, ale występują też inne warianty;
- długości płyt zwykłych wynoszą zwykle do 7,2m i mogą być wykonane z dokładnością nawet do 1cm;
- typowa grubość płyt zwykłych to 24cm, przy masie około 330kg/m2
- płyty zwykłe występują w kilku wariantach nośności: 4,5kN/m2; 6,0kN/m2; 7,5kN/m2; 10,0kN/m2 (czyli około od 450 do 1000kg/m2, dla domów jednorodzinnych zwykle wystarczająca jest ta najniższa);
- długości płyt sprężanych wynoszą nawet do 26m;
- typowa grubość wynosi od 15cm do 50cm, zależnie od rozpiętości i wymaganej nośności, przy masie od 250 do 650kg/m2;
- płyty występują w różnych wariantach nośności, zwykle od 5 do 40 kN/m2.
- odporność ogniowa płyt kanałowych wynosi REI60, opcjonalnie REI120;
- izolacyjność akustyczna (ważony wskaźnik izolacyjności akustycznej RW,R), zależnie od grubości waha się od około 49dB (dla grubości płyt 15cm), poprzez 52dB (płyty zwykłe 24cm) nawet do 60dB (płyty grubości 50cm);
Z powyższego opisu można łatwo zauważyć, że płyty kanałowe to bardzo szeroki wachlarz możliwości i powinno dać się z nich zrobić strop w niemal każdym budynku: od domu jednorodzinnego, przez blok wielorodzinny aż na obiektach użyteczności publicznej i budynkach przemysłowych kończąc. Można wiele, ale czy warto?
Najważniejsze cechy stropu z płyt kanałowych
Stropy kanałowe, w porównaniu do innych rozwiązań wypadają następująco:
- nośność – stropy z płyt kanałowych mają bardzo duże możliwości przenoszenia obciążeń i bardzo łatwo zmienić nośność takiego stropu. Wystarczy zamówić płytę o innej nośności i gotowe. Dla domów jednorodzinnych nośność oferowana przez ten rodzaj stropu jest całkowicie wystarczająca;
- odporność ogniowa – stropy kanałowe mają odporność ogniową porównywalną ze stropami monolitycznymi, czyli minimum REI60, a występują również płyty z wyższą odpornością. Dla porównania strop Teriva posiada odporność REI 30 minut;
- izolacyjność akustyczna – traktowana jest jako największa wada stropów. Ta negatywna opinia pochodzi z mieszkań wykonanych z tzw. wielkiej płyty, gdzie faktycznie stropy miały niewielką izolacyjność akustyczną. Jednak współcześnie wcale nie jest tak źle, jak mogłoby się wydawać. Najpopularniejsze w domach jednorodzinnych płyty kanałowe o grubościach 15cm (sprężane) i 24cm (zwykłe) posiadają wskaźnik RW,R na poziomie odpowiednio 49dB i 52dB, co jest całkiem dobrym wynikiem w porównaniu do popularnego stropu Teriva ze wskaźnikiem około 43dB. Dla stropów Vector i monolitycznych mamy około 54-61dB (zależnie od grubości);
- termoizolacyjność, paroprzepuszczalność – z punktu widzenia stropu w domu jednorodzinnym, gdzie po jego obydwu stronach mamy pomieszczenia o podobnym charakterze, właściwości te są mało istotne. Warto jedynie wspomnieć, że stropy kanałowe, podobnie jak wszystkie inne stropy żelbetowe (gęstożebrowe, monolityczne) mają bardzo niskie właściwości termoizolacyjne i w razie potrzeby należy zastosować dodatkową warstwę ocieplenia. Jednocześnie posiadają stosunkowo dobrą paroprzepuszczalność;
- zdrowe materiały – o aspektach zdrowotnych stropów pisałem już w artykule [B038] Strop nad parterem i nie tylko – który jest najlepszy? do którego Cię zapraszam. W skrócie mogę napisać tylko, że tutaj również nie ma istotnych różnic pomiędzy rodzajami stropów;
- ciężar stropu – ostatnią cechą stropów z płyt kanałowych jest ich ciężar wynoszący od 250 do 330kg/m2 dla typowych grubości od 15 do 24cm. Jest to wynik jedynie nieco większy niż stropy teriva, ale istotnie mniejszy niż w przypadku stropów monolitycznych.
POSŁUCHAJ PODCASTU "DYLEMATY BUDOWLANE"
Nowe odcinki dostępne na YouTube i platformach podcastowych w każdy wtorek o 19:00
Zalety stropu z płyt kanałowych
Wiesz już dobrze czym są płyty kanałowe i jakie mają właściwości, z których wynika szereg zalet:
- najważniejsza zaleta to bardzo szybki montaż stropu i możliwość obciążenia go zaraz po ułożeniu płyt, co całkowicie eliminuje konieczność jakiegokolwiek podparcia na czas budowy. Oczywiście podczas budowy nie można zapomnieć o konieczności wykonania wieńców i zabetonowaniu szczelin między płytami, ale pomimo tego, stropy kanałowe bez wątpienia są najszybszym możliwym rodzajem stropu;
- łatwość uzyskania dużych nośności, a co za tym idzie dość duża swoboda w kształtowaniu ścianek działowych i innych obciążeń działających na strop. Celowo piszę tutaj “dość duża”, a nie “duża”, bo stropy kanałowe nie nadają się do przenoszenia obciążeń punktowych, czyli np. od słupów, ale za to świetnie nadają się do przenoszenia obciążeń rozłożonych na większej powierzchni;
- niska cena płyt kanałowych. Nie traktuj tego jako pewnik, bo w chwili pisania tego artykułu (listopad 2021) ceny materiałów bardzo dynamicznie się zmieniają, ale doświadczenie pokazuje, że przez wiele lat był to najtańszy możliwy rodzaj stropu. Płyty kanałowe są stosunkowo tanie, a dzięki bardzo szybkiemu montażowi i niewielkiej ilości prac dodatkowych (wieńce, betonowanie) również koszty robocizny nie powinny być wysokie.
Wady stropu z płyt kanałowych
Po drugiej stronie medalu mamy też cały szereg wad stropów kanałowych:
- najczęściej wymienianą wadą i głównym powodem dla którego we współczesnych domach jednorodzinnych płyty kanałowe stosuje się bardzo rzadko jest tzw. klawiszowanie (jeśli nie wiesz czym jest klawiszowanie, to koniecznie zajrzyj do artykułu [B038] Strop nad parterem i nie tylko – który jest najlepszy?). Co zrozumiałe, nikt nie chce mieć w domu brzydkich rys na nowym suficie, ale postawmy sobie sprawę jasno: technologia poszła do przodu i płyty kanałowe coraz lepiej radzą sobie z problemem klawiszowania. Flagowym przykładem jest tutaj strop SMART (sprężony) dla którego producent deklaruje brak klawiszowania jeśli tylko połączenia między płytami (zamki) zostaną prawidłowo wypełnione specjalnym betonem ekspansywnym. A co jeśli nie ufasz tej – bądź co bądź – nowej technologii, albo chcesz zastosować płyty zwykłe (nie sprężane)? Wtedy ryzyko powstania rys jest jak najbardziej uzasadnione, ale na to jest jedno, proste rozwiązanie: sufit podwieszony z płyt gipsowo-kartonowych. Zauważ, że coraz częściej podczas wykańczania wnętrz stosuje się różnego rodzaju drobne oświetlenie sufitowe, które trudno zamontować w stropie żelbetowym, ale bardzo łatwo ukryć w suficie podwieszonym. Jednym słowem: nie chcę Cię namawiać do budowy stropu kanałowego wiedząc, że może on klawiszować, ale chciałbym żebyś po prostu nie skreślał go z tego powodu;
- płyty kanałowe muszą być montowane za pomocą dużego dźwigu. Generuje to dodatkowy koszt (choć stosunkowo nieduży w całkowitych kosztach stropu), ale co gorsza wymaga dobrego dojazdu i stabilnego podłoża. Jeśli budujesz się w trudnym terenie, może zdarzyć się że dźwig tam nie dojedzie lub nie będzie mógł się ustawić;
- pomimo wysokiej nośności dla obciążeń rozłożonych na powierzchni stropu kanałowego, nie może on przenosić obciążeń punktowych, czyli np. od słupów. Można temu problemowi zaradzić przez łączenie płyt kanałowych i tzw. wylewek żelbetowych, czyli po prostu fragmentów stropu monolitycznego. Komplikuje to jednak budowę stropu;
- zastosowanie płyt kanałowych jest ograniczone do budynków o prostych kształtach. Co więcej w płytach kanałowych nie można wycinać dużych otworów (np. na kominy), a co za tym idzie w bardziej skomplikowanych miejscach stropu, albo w miejscach połączenia ze schodami, balkonami, itp. konieczne jest zastosowanie dodatkowych wylewek żelbetowych;
- dolna powierzchnia płyt stropowych jest nierówna i nieestetyczna przez co wymaga tynkowania lub zakrycia sufitem podwieszonym;
