Witaj Inwestorze!
Po wielu miesiącach załatwiania papierów, planowania i wykonaniu prac przygotowawczych nadchodzi wreszcie ten pierwszy upragniony dzień budowy. Zanim jednak pojedziesz na działkę sprawdzić co się tam dzieje, chciałbym Ci przypomnieć jeszcze raz jaka jest Twoja rola na budowie. Jesteś Inwestorem, czyli osobą, która płaci ale i wymaga. Twoim zadaniem jest znalezienie wykonawcy, a potem kontrolowanie jakości jego prac. Szerzej pisałem o tym tutaj. Dlatego w kolejnych krokach nie będę opisywał szczegółowo jak daną pracę należy wykonać. Podpowiem za to jak sprawdzić, czy została dobrze wykonana. Zaczynamy!
Geodeta i tyczenie budynku
Geodeta jest pierwszą osobą, która rozpoczyna prace na Twojej budowie. Najlepiej gdy jest to ta sama osoba, która wykonywała dla Ciebie Mapę do Celów Projektowych. Usługi wykonywane w pakiecie są tańsze, a dana osoba zna już Twoją działkę i lokalną sytuację geodezyjną. Poza tyczeniem domu możesz jednocześnie zlecić geodecie wytyczenie przebiegu przyłączy, np. wodociągowego. Zanim jednak zamówisz usługę warto, abyś dowiedział się co tak właściwie geodeta ma zrobić i dlaczego to jest potrzebne.
Tyczenie budynku a wymogi prawne
Zgodnie z Ustawą prawo Budowlane Art. 43, pkt. 1 budynki mieszkalne jednorodzinne muszą być wytyczone w terenie przed ich wybudowaniem, a po zakończeniu budowy musi dla nich zostać sporządzona geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza. Jednocześnie ta sama Ustawa mówi, że za wytyczenie obiektu w terenie odpowiedzialny jest kierownik budowy (Art. 22 ust. 3). W praktyce oznacza to, że jeżeli budynek (lub ewentualnie przyłącze) zostanie wybudowany nie w tym miejscu co trzeba to winą zostanie obarczony kierownik budowy. Oczywiście kierownik budowy samodzielnie wytyczyć budynku nie może – do tego potrzebna jest osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia geodezyjne.
Dlaczego wytyczenie planowanego budynku w terenie jest takie ważne? Dlatego, że pozwolenie na budowę, które uzyskałeś zostało wydane dla budynku, który ma znajdować się dokładnie w miejscu określonym na Planie Zagospodarowania Terenu. Architekt wykonujący ten rysunek nie wybrał miejsca przypadkowo. Lokalizacja każdego domu musi spełniać szereg wymogów prawnych, w szczególności być zgodna z Warunkami Zabudowy lub Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego. Muszą też zostać zachowane wymiaru domu, minimalne odległości od granic działki, od innych budynków, linia zabudowy i wysokość posadzki parteru. Jeżeli położenie lub wymiary budynku ulegną zmianie to konieczne będzie wykonanie projektu zamiennego, a skrajnym wypadku Nadzór Budowlany może nakazać rozbiórkę takiego obiektu!
Wiedząc to wszystko naturalne staje się wynajęcie uprawnionego geodety do fachowego wytyczenia położenia budynku. Ale czym właściwie jest to całe „tyczenie”?
Tyczenie osi konstrukcyjnych budynku
Tyczenie (lub wytyczenie) jest to nic innego jak wyznaczenie położenia budynku w terenie. W praktyce wygląda to następująco: Na podstawie rzutu fundamentów oraz Planu Zagospodarowania Terenu zawartych w projekcie Twojego domu, geodeta wyznacza na działce osie budynku. Można by powiedzieć, że przenosi wszystkie najważniejsze wymiary i osie budynku z papieru na powierzchnię działki.
Przeniesienie geometrii budynku następuje przez zaznaczenie na powierzchni terenu (zwykłym drewnianym kołkiem) jego punktów charakterystycznych, czyli zwykle narożników lub przecięcia osi konstrukcyjnych. Jako, że podczas pracy koparki wszystkie takie zaznaczenia zostaną zniszczone, konieczne jest też zaznaczenie położenia budynku poza obszarem wykopu. Służą do tego tzw. „ławy drutowe” zwane też „ławami ciesielskimi”. Takie ławy składają się z dwóch drewnianych słupków wbitych w ziemię z zamocowaną poziomą łączącą je deską. Jeżeli nic Ci to nie mówi to już objaśniam o co w tym wszystkim chodzi.
Osie konstrukcyjne, są to linie opisane w projekcie na rzucie fundamentów literami A, B, C,… oraz cyframi 1, 2, 3,… Linie te wyznaczają krawędź bądź środek ławy lub ściany fundamentowej. Pierwszą bardzo ważną sprawą jest zwrócenie uwagi co dokładnie wyznaczają osie konstrukcyjne (środek czy krawędź, ławy czy ściany). W projektach powszechnie praktykuje się rysowanie osi jako środka ściany i jednocześnie środka ławy fundamentowej. Na budowie natomiast potrzebna jest zarówno oś ławy jak i krawędź ściany (bo muruje się „do sznurka” rozpiętego na krawędzi). Ważne jest zatem aby już w momencie tyczenia osi na placu budowy znalazł się jednocześnie geodeta i kierownik budowy (lub przedstawiciel w osobie wykonawcy). Dzięki temu ustalą oni między sobą co ma zostać wytyczone i w jaki sposób ekipie budowlanej będzie łatwiej pracować. Samo przesunięcie wytyczonej osi, np. ze środka ściany na jej krawędź jest bardzo łatwe. Kluczowa tutaj jest świadomość wszystkich na budowie „która oś jest która”.
Linia oznaczająca oś w projekcie będzie zaznaczona na budowie za pomocą rozciągniętego sznurka lub drutu. Właśnie do rozpięcia i dokładnego ustawienia tego sznurka potrzebne są wcześniej wspomniane ławy ciesielskie. Na poziomej desce wbijany jest gwóźdź, a na nim zawiązywany sznurek. Dzięki temu rozwiązaniu można łatwo zaznaczyć położenie wszystkich osi budynku w terenie, potem zdjąć je na czas wykonywania wykopów i zamontować ponownie podczas wykonywania fundamentów.
W czasie tyczenia budynku warto też poprosić geodetę lub wykonawcę aby podpisał na ławach wyznaczone osie konstrukcyjne i sprawdził odległości pomiędzy nimi. Pozwoli to uniknąć błędów i nieporozumień.
Zero budowy
Praca geodety nie kończy się tylko na wytyczeniu wszystkich osi konstrukcyjnych. Musi on zadbać o jeszcze jedną rzecz: ustalenie tzw. „zera budowy”. Jest to rzędna, czyli wysokość na jakiej ma znajdować się gotowa podłoga na parterze. W projekcie (na rzucie parteru) wysokość ta oznaczona jest właśnie jako poziom ±0,00m. Od tego poziomu mierzona będzie głębokość posadowienia fundamentów, wysokość kondygnacji i wszystkie inne wysokości na budowie. W jaki sposób jest ona wyznaczana? W projekcie rzędna ±0,00m jest przyrównana do wysokości mierzonej w metrach nad poziomem morza (n.p.m.). Architekt, podczas gdy przygotowywał adaptację Twojego projektu porównał wysokość terenu na działce nad poziomem morza (znaną z MDCP) i w stosunku do niej odniósł wysokość na jakiej będzie znajdował się parter. Zwykle poziom parteru znajduje się kilkadziesiąt centymetrów wyżej niż przyległy teren. Zadaniem geodety jest zaznaczenie na placu budowy minimum dwóch tzw. reperów wysokościowych, czyli punktów oznaczających wysokość zera budowy. Najczęściej jeden reper zaznaczany jest na ławach ciesielskich, a w razie jego uszkodzenia wyznaczany jest dodatkowy reper na innym stałym elemencie, np. na ogrodzeniu. Dzięki tym znakom ekipa budowlana będzie wiedziała jak głęboki ma być wykop pod fundamenty, jak wysoko wymurować ściany fundamentowe itp. Powszechną praktyką jest ustawienie ławy ciesielskiej (a konkretnie górnej krawędzi deski poziomej) na poziomie ±0,00m i korzystanie z niej jako z tymczasowego repera.
Po zakończeniu tyczenia
Po zakończeniu prac geodeta musi zrobić jeszcze dwie rzeczy formalne. Pierwszą z nich jest przekazanie Tobie lub kierownikowi budowy szkicu tyczenia – zachowaj go razem z innymi dokumentami z budowy. Drugą rzeczą, o której łatwo zapomnieć, jest wpisanie prac związanych z tyczeniem w dzienniku budowy. Dlatego pamiętaj, aby zabrać go ze sobą na miejsce i nie odkładaj zrobienia wpisu na potem. Ten wpis jest niezbędny żeby później zgłosić zakończenie budowy.
Materiały i koszty związane z tyczeniem budynku
Materiały
Do wytyczenia budynku konieczne jest wykonanie ław ciesielskich/drutowych. Każda ława zrobiona jest z dwóch palików (słupków, desek) i jednej deski (poziomej poprzeczki). Na jedną oś budynku potrzebne są dwie ławy, czyli na dom w kształcie prostokąta (4 ściany = 4 osie) potrzeba 8 takich zestawów. Do tego koniecznie są gwoździe i sznurek. Ilość materiału nie jest wielka, więc można kupić po prostu deski gr. 2,5cm (około 1+1+1mb na jedną ławę) w markecie budowlanym lub zlecić przygotowanie wszystkiego swojemu wykonawcy, który wliczy wszystko w koszty budowy SSO.
Koszty
Głównym kosztem podczas tyczenia budynku jest praca geodety. Z kolei ilość jego pracy związana jest z ilością potrzebnych do wyznaczenia osi. Im bardziej skomplikowany budynek, tym droższe będzie jego wytyczenie. Ceny usług geodezyjnych bardzo różnią się zależnie od rejonu Polski, dlatego mogę podpowiedzieć jedynie bardzo szacunkowy koszt wynoszący 100zł za każdą oś lub reper. Zatem za wytyczenie prostokątnego domu i dwóch reperów zapłacisz co najmniej 600zł.
Praktyczne porady
Podczas tyczenia budynku warto pamiętać o:
- Uzgodnij z kierownikiem budowy lub wykonawcą ile osi jest potrzebne do wybudowania Twojego domu. Pamiętaj, że każda kolejna oś jest dodatkowo płatna, więc wybierz dokładnie tyle ile potrzeba.
- Przekaż geodecie projekt budowlany wcześniej, aby mógł przygotować się do tyczenia.
- Zlecając tyczenie budynku zadbaj, aby w tym samym czasie na placu budowy oprócz geodety znalazł się też kierownik budowy lub wykonawca.
- Upewnij się, że wszyscy na budowie wiedzą co dokładnie oznaczają zaznaczone osie (krawędź czy środek ściany).
- Upewnij się, że zostały wyznaczone repery wysokościowe z czego co najmniej jeden jest na tyle trwały, że wytrzyma do końca budowy.
- Pamiętaj o wpisie do dziennika budowy po zakończeniu tyczenia.
Na tym kończy się pierwszy dzień Twojej budowy. Następny krok: wykopy.
Powodzenia!
Krystian 🙂