[B041] Ściany kolankowe i szczytowe poddasza

Z tego artykułu dowiesz się:

co to jest ściana kolankowa;
czym jest ściana szczytowa;
jakie funkcje pełnią ściany szczytowe i kolankowe;
dlaczego stosuje się trzpienie żelbetowe w ścianie kolankowej i szczytowej;
czy można podwyższyć ściankę kolankową;
jak prawidłowo wykonać ścianę szczytową i kolankową;

Witaj Inwestorze!

W cyklu artykułów omawiających budowę domu w stanie surowym mamy już za sobą wykonanie ścian parteru, trzpieni żelbetowych, wieńców stropu i wiele innych. Wiedza, którą zdobyłeś na poprzednich etapach budowy przyda się po raz kolejnych przy budowie ścian na poddaszu.

W tym artykule, podobnie jak w poprzednich z tej serii, zakładam że budujesz dom z poddaszem użytkowym. Innymi słowy, na drugiej kondygnacji będziesz miał tzw. “skosy”. Na tak wykonanym piętrze nie będzie ścian nośnych na całej wysokości kondygnacji jak to miało miejsce na parterze. Musimy zatem od nowa przyjrzeć się budowie ścian na poddaszu.

Ściany na poddaszu

Na piętrze domu z poddaszem użytkowym możemy wyróżnić trzy różne rodzaje ścian nośnych:

Ściany kolankowe – są to niskie ściany zewnętrzne (o niepełnej wysokości kondygnacji), na których będzie opierała się więźba dachowa;
Ściany szczytowe – są to wysokie ściany zewnętrzne (sięgające do kalenicy dachu), znajdują się na “końcach” budynku, czyli w szczytach;
Ściany wewnętrzne konstrukcyjne – są to wszelkie ściany wewnątrz budynku, na których będzie opierała się więźba dachowa;

Ściany kolankowe

Ściana kolankowa jest bardzo niepozornym elementem konstrukcji budynku. Może mieć wysokość od zaledwie 20cm do nawet ponad 200cm. Od góry jest zakończona wieńcem, a w jej grubości ukryte są co kawałek trzpienie żelbetowe. Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że ściana kolankowa zawiera dużo więcej wzmocnień niż potrzeba. Przecież ściany parteru są wyższe, przenoszą ciężar stropu i wyższej kondygnacji, a tyle wzmocnień nie mają. O co tu chodzi?

Odpowiedź jest bardzo prosta: ściany parteru i ściany kolankowe przenoszą zupełnie inne obciążenia. W przypadku ścian parteru dominującym obciążeniem (pionowym) jest ściskanie od stropu i całego piętra powyżej, łącznie z dachem. Ściany te prawie wcale nie podlegają zginaniu bo obciążenia poziome, działające na powierzchnię ściany, takie jak wiatr, są stosunkowo małe w porównaniu do wytrzymałości ściany i do obciążenia pionowego. W ścianach kolankowych mamy sytuację odwrotną. Obciążenie pionowe składa się tylko z obciążenia dachu (bo strop i całe obciążenie użytkowe są poniżej ściany), ale za to występuje duże obciążenie poziome. Skąd ono się bierze? Po części od wiatru, ale przede wszystkim od ciężaru dachu i działających na niego obciążeń.

Najbardziej popularna w budownictwie jednorodzinnym więźba dachowa krokwiowa, lub krokwiowo-jętkowa składa się z krokwi i opcjonalnie jętek. Krokwie to nic innego jak belki, które opierają się na jednym końcu na ścianie kolankowej (przez murłatę), a na drugim końcu (w kalenicy) opierają się o siebie, tworząc trójkątny kształt więźby. I właśnie taki pochylony układ belek powoduje, że krokwie wywierają na ściany kolankowe nie tylko obciążenie pionowe, ale również bardzo duże obciążenie poziome zwane potocznie rozporem. Zastosowanie jętki, czyli belki łączącej pojedyncze krokwie w pary nieco zmniejsza rozpór, ale nie eliminuje go całkowicie.

Dygresja

W tym artykule omawiam najbardziej popularny przykład domu z poddaszem użytkowym z więźbą krokwiową lub krokwiowo-jętkową. Nie są to jednak wszystkie istniejące rodzaje więźby i należy pamiętać, że każdy rodzaj więźby wywołuje inne obciążenia na ściany. Przykładowo: popularne w domach parterowych wiązary kratowe nie wywołują żadnego rozporu na ściany parteru, ponieważ cały rozpór jest przejmowany przez dolny pas (najniższą, poziomą belkę) kratownicy. Innymi słowy: wiązar kratowy sam w sobie równoważy siłę rozporu, a na ściany przekazuje tylko obciążenia pionowe od ciężaru dachu.