Czy przy budowie domu trzeba wykonać badania gruntu?
Przed przystąpieniem do adaptacji gotowego projektu domu warto wykonać badania geotechniczne gruntu, na którym budynek ma stanąć. Warto pomimo, że aktualnie obowiązujące przepisy prawne pozwalają na uniknięcie tego, i fakt ten jest powszechnie wykorzystywany przez projektantów i architektów. Czy to źle? Czytaj dalej i oceń sam.
Co mówi prawo na temat konieczności wykonania badań geotechnicznych? Temat ten reguluje Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych. Wyróżnia ono trzy rodzaje warunków gruntowych (proste, złożone, skomplikowane) oraz trzy kategorie geotechniczne obiektu budowlanego (I, II, III). Konstruktor lub architekt opracowujący dokumentację dla danego budynku zalicza go do jednej z kategorii na podstawie rodzaju warunków gruntowych i wiedzy technicznej o samym budynku. Zazwyczaj domy mieszkalne w prostych warunkach gruntowych zalicza się do kategorii I. Dzięki temu możliwe jest określenie parametrów technicznych gruntu jedynie na podstawie jego oceny wizualnej! Konstruktor lub architekt często wydają taką Opinię Geotechniczną jedynie na podstawie ogólnych informacji o gruntach jakie występują na danym terenie. Nikt przecież nie robi kilku metrowego wykopu aby zobaczyć jak wyglądają grunty pod przyszłym domem. W praktyce wygląda to następująco: konstruktor lub architekt wykonujący adaptację gotowego projektu Twojego domu wie jakie grunty typowo występują na danym obszarze i automatycznie zalicza budynek do kategorii I, a parametry techniczne gruntu do projektowania fundamentów przyjmuje jako przeciętne dla tego gruntu. Jednocześnie w/w Rozporządzenie zobowiązuje projektanta budynku do zmiany kategorii geotechnicznej w razie gdy podczas budowy okaże się, że w rzeczywistości warunki gruntowe są inne niż zostały przyjęte. Ale wtedy taka zmiana może pociągnąć za sobą cały szereg konsekwencji formalnych i konstrukcyjnych (a wprowadzanie zmian na etapie budowy zawsze skutkuje przestojem i większymi kosztami).
Wiesz już co mówi prawo, ale co to właściwie są te badania geotechniczne i dlaczego są takie ważne? Badania geotechniczne to nic innego jak sprawdzenie w kilku miejscach na działce, jakie grunty się tam znajdują na kilka metrów w głąb. Metod wykonania badań jest bardzo wiele i dobór odpowiedniej metody najlepiej zostawić specjaliście w tej dziedzinie. Efektem przeprowadzonych badań będzie Opinia Geotechniczna, która określa na podstawie rzeczywistych warunków gruntowych kategorię posadowienia budynku, poziom wód gruntowych i parametry techniczne gruntu. To teraz już mogę przedstawić Ci cztery powody dla których badania geotechniczne są takie ważne.
1. Rzeczywiste parametry techniczne gruntu
Ich znajomość pozwala zaprojektować optymalny fundament. Czyli taki, który nie jest ani za duży ani za mały. Oczywiste jest, że fundament jest ważnym elementem każdego budynku, jednak jego przewymiarowanie (czyli gdy jest za duży), generuje jedynie dodatkowe koszty. Jak najbardziej może się tak zdarzyć, gdy w projekcie gotowym fundamenty przygotowane są na średniej lub niskiej jakości grunty, a na Twojej działce warunki okażą się idealne. Możliwe jest nawet dwukrotne przewymiarowanie fundamentu (tzn. dwa razy więcej materiałów). Będzie jeszcze gorzej, jeżeli fundament zostanie niedoszacowany. Taka sytuacja jest równie realna gdy projektant fundamentu nie zna rzeczywistych parametrów gruntu. W całej Polsce, a szczególnie na północy grunty są niejednorodne. Innymi słowy to jaki grunt ma sąsiad wcale nie oznacza, że u Ciebie jest taki sam. Dlatego przyjmowanie typowych parametrów jest mocno ryzykowne i nieekonomiczne. W skrajnym przypadku może się zdarzyć, że po wykonaniu wykopu trafisz na grunty całkowicie nie nadajecie się do budowy (np. namuły zalegające w byłym korycie rzeki).
2. Wiedza o wodach gruntowych
Przyjęcie przeciętnych warunków gruntowych w żaden sposób nie odzwierciedla rzeczywistych warunków wodno-gruntowych na Twojej działce. Oznacza to, że w projekcie mogą nie być przewidziane odpowiednie zabezpieczenia przed wilgocią i odprowadzenie wody gruntowej. Albo odwrotnie: mogą być przewidziane zbędne rozwiązania. O wszystkim tym warto wiedzieć już na etapie projektowania domu tak aby odpowiednio się przygotować (techniczne i finansowo). Wysoki poziom wód gruntowych będzie wymagał solidnego zabezpieczenia fundamentów przed wilgocią i drenażu. Należy wtedy też przewidzieć, gdzie woda z drenażu będzie odprowadzana. W skrajnie niekorzystnym wypadku może być konieczne posadowienie budynku na płycie fundamentowej. Z drugiej strony możesz natrafić na sytuację gdy grunty są bardzo dobrze przepuszczalne, a poziom wód gruntowych dużo poniżej poziomu fundamentów. W takim wypadku można sporo zaoszczędzić na izolacji przeciwwilgociowej i drenażu.
Uwaga: Niebezpieczne grunty ekspansywne
Wiedza o rodzaju gruntu i wodzie w nim występującej pomaga stwierdzić, czy badane grunty należą do tzw. gruntów ekspansywnych. Jest to bardzo ważna, a często lekceważona kwestia. Grunty ekspansywne to takie, które zmieniają swoją objętość pod wpływem wody. Kurczą się gdy wysychają i pęcznieją gdy nasiąkają wodą. Jeżeli Twój dom stanie na takim gruncie i jednocześnie będzie zmieniała się ilość wody w nim zawarta (np. przez zmienny poziom wód gruntowych), to problemy są murowane. Zwiększanie i zmniejszanie objętości gruntu spowoduje podnoszenie i osiadanie budynku, a to prędzej czy później doprowadzi do jego spękania.
Grunty ekspansywne występują na terenie prawie całej Polski. Oczywiście stopień problemu nie jest wszędzie jednakowy, ale nie znaczy to, że można go lekceważyć tak jak robi to większość architektów adaptujących projekty gotowe. W praktyce każdy grunt, który zawiera bardzo drobne frakcje (ziarenka) posiada cechy ekspansywności. A musisz wiedzieć, że nawet popularna „glina” składa się m.in. właśnie z takich drobnych frakcji, a grunty ilaste zawierają ich jeszcze więcej. Im więcej drobnych frakcji, tym większe ryzyko ekspansywności gruntu. Największe niebezpieczeństwo stanowi fakt, że drobnych frakcji i ich dokładnej ilości nie można zobaczyć gołym okiem. Po zrobieniu wykopu nie da się stwierdzić jak bardzo grunt jest ekspansywny.
Ekspansywność gruntów to złożone zagadnienie więc dla dociekliwych polecam artykuł „Fundamenty na gruntach ekspansywnych”. W tej chwili ważne jest abyś był świadom potencjalnych zagrożeń i wykonał odpowiednie badania gruntu. Pomoże to uniknąć niespodzianek oraz umożliwi zaprojektowanie i wykonanie odpowiedniego fundamentu.
3. Przydomowa oczyszczalnia ścieków
Jeżeli nie masz możliwości podłączenia się do sieci kanalizacyjnej to najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem będzie budowa przydomowej oczyszczalni ścieków. Jednak aby działała ona prawidłowo musi być zapewniona odpowiednia przepuszczalność gruntów. Wstępnie oczyszczone ścieki rozprowadzane są do podziemnego drenażu, a następnie wsiąkają w grunt. Wielkość (a zatem i koszt) drenażu zależny jest do przepuszczalności gruntu. W bardzo niekorzystnym przypadku (np. grunty gliniaste, ilaste) przepuszczalność może być tak mała, że wykonanie drenażu w ogóle nie będzie możliwe.
4. Komfort prowadzenia inwestycji
Jak widzisz wykonanie badań geotechnicznych dostarcza wielu ważnych informacji. Dzięki nim będziesz mógł lepiej zaplanować budowę i przygotować odpowiednie rozwiązania z wyprzedzeniem. Unikniesz zaskoczenia podczas prac i konieczności nagłej zmiany rozwiązania lub wykonania czegoś dodatkowego. Unikniesz ewentualnych niepotrzebnych wydatków. A po zakończeniu budowy będziesz miał świadomość, że wszystko zostało zrobione jak należy.
POSŁUCHAJ PODCASTU "DYLEMATY BUDOWLANE"
Nowe odcinki dostępne na YouTube i platformach podcastowych w każdy wtorek o 19:00
Co warto wiedzieć zanim wykonasz badania geotechniczne
Jeżeli te argumenty zachęciły Cię do wykonania badań geotechnicznych to warto żebyś wiedział jak je wykonać dobrze. Oczywiście badań nie możesz wykonać samodzielnie. Musi to zrobić osoba posiadająca uprawnienia budowlane, a więc najlepiej zlecić to specjalistycznej firmie. Miejsca wykonania badań (odwiertów) powinny być możliwie najbliższe późniejszej lokalizacji domu. Idealnie jest gdy w momencie wykonywania badań masz już wybrany i umiejscowiony na działce projekt domu. W najprostszym wypadku wystarczą 3-4 odwierty zlokalizowane pod narożnikami budynku oraz jeden dodatkowy w miejscu ewentualnego drenażu oczyszczalni ścieków. Głębokość odwiertów powinna sięgać około 4-5m poniżej poziomu terenu. W szczególnych wypadkach, np. gdy grunty na Twojej działce są bardzo słabe albo mocno niejednorodne może być konieczne zwiększenie zakresu badań. Najlepiej porozmawiaj o tym z osobą, która te badania będzie wykonywać. Istotny jest też termin wykonania badań. Najlepiej zrobić to wiosną, zaraz po roztopach. Wtedy poziom wód gruntowych jest najwyższy i odzwierciedla najbardziej niekorzystny przypadek z jakim będzie trzeba sobie poradzić. Koszty takich badań to szacunkowo 1500-2000zł, a Opinia Geotechniczna powinna być gotowa już po kilku dniach.
Czasem warto wykonać badania geotechniczne na działce, którą dopiero zamierzasz kupić. Dlaczego? Jeżeli grunty na działce okażą się niezdatne do budowy domu na standardowych ławach fundamentowych to konieczne będzie wykonanie fundamentów specjalnych (np. płyta fundamentowa, pale, studnie) lub wymiana gruntu. Taka sytuacja znacząco podnosi koszty budowy (nawet o kilkadziesiąt tysięcy złotych) i lepiej wiedzieć o tym jeszcze przed zakupem działki. Co powinno zwrócić Twoją uwagę na konieczność wykonania badań jeszcze przed zakupem? Przede wszystkim lokalizacja działki w niewielkiej odległości od rzek i w starych dolinach rzecznych. Podobnie warto zwrócić szczególną uwagę na działki w zagłębieniach terenu, działki na których wiosną stoi dużo wody, działki porośnięte roślinnością która lubi tereny podmokłe, działki na których w przeszłości mogło być coś wydobywane lub składowane.
Znasz już moje zdanie na temat badań geotechnicznych przed budową domu. A jakie jest Twoje? Napisz w komentarzu i podziel się swoim doświadczeniem!
Do następnego wpisu!
